| Yaban Hayatı Fotoğrafçısı — Wildlife Photography |
1989 Bursa / Karacabey doğumlu olan Alper Tüydeş, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi İnternet Gazeteciliği ve Yayıncılığı Bölümü mezunu olup, 2000 yılından bu yana fotoğraf çekmektedir. 2012 yılından bu yana da özellikle Yaban Hayatı fotoğraflarına ağırlık vererek, çalışmalarını bu yönde yoğunlaştırmış bir doğa fotoğrafçısıdır.
2000 yılında başladığı fotoğrafçılığa 2007 yılından itibaren profesyonel olarak devam eden Tüydeş’in, bu zamana dek ulusal ve uluslararası birçok basın organında fotoğraf ve yazıları yayınlandı. İlk Televizyonculuk deneyimini 2009-2011 yılları arasında HRT AKDENİZ TV’de gerçekleştiren Tüydeş, daha sonra çeşitli film, TV programı ve belgesel çalışmalarında oyuncu, konuk, danışman veya sunucu olarak yer aldı. Son olarak TRT Belgesel için ‘Görevimiz Kuşlar’ belgeselinin sunumunu kendisi gerçekleştirdi.
Tüydeş, 2008’de eğitim için gittiği Hatay’da boş zamanlarında fotoğraf çekmek için sınır bölgelerinde dolaşırken köy okullarındaki imkânsızlıktan ve ihtiyaç sahibi öğrencilerden etkilenmiş; akabinde o dönem yerel medyadaki konumunu ve çevresini de kullanarak, Bursa’da başlattığı yardım kampanyası ile ayakkabıdan giyime, kırtasiye malzemelerinden oyuncağa kadar yüzlerce koli eşyayı kısa bir sürede toplayarak Hatay’da sınır köylerindeki okul öğrencilerine dağıtmıştı.
2009 yılında henüz üniversite ikinci sınıftayken eğitim gördüğü Hatay’da, defne ağacından elde edilen ürünlerle yerel halkın sağladığı ekonomik katkıyı fark eden Tüydeş, o dönem Hatay Kadın Girişimciler Kurulu Başkanı ve Verdaa Defne Ürünleri Sahibi Gülay Gül ile birlikte harekete geçmiş ve memleketi olan Karacabey’deki defne potansiyelini yerinde incelemek ve yerel halkın bu konuda bilinçlenmesini sağlamak için Karacabey’de bir program düzenlemiştir. Gülay Gül ile birlikte, Karacabey’in orman köylerini gezerek defne potansiyelinin yerinde incelendiği programda yerel halkla görüşerek, defneyi ham olarak değil işleyerek pazara sunmalarının önemini ve ekonomik değerini anlatmışlardır. Ancak o yıllarda yerel halktan destek görmeyen bu çalışma sonuçsuz kalmıştı. Aradan geçen 10 yılın ardından 2020’lerde defneyi işlemenin önemi ancak anlaşılmış ve bölgeye önce defne kurutma tesisi, ardından da defne işleme tesisi kurularak faaliyete başlamıştır.
2012 itibariyle çalışmalarını yaban hayatına yoğunlaştıran Tüydeş’in 2015’te, National Geographic Türkiye ajandasında fotoğrafları yayınlandı. Tüydeş, Bursa Gazeteciler Cemiyeti’nin düzenlediği Basın Ödüllerinde 2018 yılında ‘En İyi Haber Fotoğrafı Ödülü’, 2020 yılında ise ‘En İyi TV Görüntüsü’ ödülü alırken aynı yıl ‘En İyi Haber Fotoğrafı’ dalında da mansiyon kazandı. Ankara Kalkınma Ajansının 2017’de düzenlediği fotoğraf yarışmasından ise 2.lik ile dönen Tüydeş, ‘Bursa’nın Görsel Hazineleri’ yarışmasında da hikâye dalında birincilik elde etti. Kurucuları arasında Coşkun Aral’ın da yer aldığı Foton Maraton Derneği, 2022 yılında ilk kez açtıkları ‘yılın kuş fotoğrafçısı’ kategorisinde Alper Tüydeş’i seçti. Uluslararası seçkin medya kuruluşlarından olan The Guardian, The Time ve The Atlantic gibi basın kuruluşlarında birçok kez günün veya haftanın fotoğrafları arasında Tüydeş’in kareleri de yer aldı. Tüydeş halen çeşitli dergi, STK ve ajanslar için fotoğraflar çekmektedir. Ayrıca CNN Türk’te yaban hayatı ile ilgili yazıları da yayınlamaktadır.
Tüydeş, doğada edindiği tecrübeleri ve hikâyeleri çeşitli kitap çalışmalarıyla derleyerek özellikle çocukların dikkatini doğaya çekmeyi uzun zamandır sürdürüyor. Bu zamana dek 5 kitap projesini hayata geçirdi. İlk kitabı “Kurumuş Ağaçlar” ile ormandaki ölü sanılan ağaçların en az yaşayan ağaçlar kadar faydalı olduğunu anlatan Tüydeş, ikinci kitabı ‘Mevsim Kuşları’ ile doğadaki mevsim geçişlerinin ve hava olaylarının canlılar üzerindeki etkisini ilgi çekici bir kurguyla kitapseverlere sunuyor. “Türkiye'nin Göçmen Kuşları” isimli foto kitap çalışmasında çevremizde görebileceğimiz yabani kuş türlerini detaylı fotoğraflar ve kısa bilgileriyle derlerken dördüncü kitap çalışması ‘Türkiye’nin Kelebekleri’ni, Kelebek Fotoğrafçıları Hakan Yıldırım ve Onay Başyay ile birlikte çıkardı. Tüydeş, beşinci kitabında yine kendisinin ortaya çıkardığı ve bugün milyonların gönlüne taht kuran ‘Adem Amca ve Yaren’ hikayesini tüm detaylarıyla okuyuculara anlatıyor. Yeni kitap çalışmalarını da titizlikle sürdüren Tüydeş’in çocuklara yazdığı kitapları, yetişkinler de yoğun ilgiyle takip ediyor.
Tüydeş 28 çevre gönüllüsünden biri olarak, ‘Dünya Ortak Evimiz’ adlı kitap projesinde de konuk yazar olarak yer aldı. Geliri Ege ve Akdeniz’de yanan ormanlar için bağışlanmak üzere Emine Erdoğan öncülüğünde hazırlanan ‘Dünya Ortak Evimiz’ kitabında 28 çevre gönüllüsünden biri olarak yer alan Tüydeş, kendi ilham veren öyküsünün yanı sıra ‘Adem Amca ve Yaren Leylek’ ile Venedik’ten Bursa’ya uzanan flamingoların göç hikayesinin fotoğraf ve yazılarıyla yer aldı.
Tüydeş, ilk kişisel fotoğraf sergisini Hatay’da ‘Hataysal Fotoğraflar’(2011) adıyla Antakya Kültür Merkezi’nde açarken, Karacabey Kent Meydanı’nda ‘Karacabey’in Doğası’ (2012) ve daha sonra Bursa Tayyare Kültür Merkezi’nde ‘Karacabey Longozu Diye Bir Yer Var’ (2013) adlı sergi projelerini sırasıyla hayata geçirdi.
Yaban Hayatı Fotoğrafçılığında 10. yılını ise Doğuş Otomotiv Sponsorluğunda İstanbul Galataport’ta ‘İstanbul Kuşları’ adlı sergisiyle 2022 yılında gerçekleştirdi. Sergi aynı zaman yeni nesil interaktif bir sergi olarak da dev led ekran üzerinde kuş fotoğraflarını hem sesli hem animasyonlu olarak kendi seslendirmesiyle gösterime sunuldu. Tüydeş tüm sergilerinde çocuklara özel atölye çalışmaları da organize ederek aile ve çocuklara yönelik farkındalık çalışmalarını yeni kişilere ulaştırmayı amaçlıyor.
2023 yılında ise Doğuş Otomotiv Plus ile ‘Fotoğraftan Heykele’ temasıyla heykeltıraş Mustafa Tuğrul ile birlikte yeni bir projede yer aldı. Bu kapsamda Tüydeş’in Türkiye’de fotoğrafladığı ve nesli tehdit altında olan kuşların heykellerini, Heykeltraş Mustafa Tuğrul atık araba parçalarından hazırladı. İlk olarak yine İstanbul Galataport’ta sergilenen eserler daha sonra dünyanın en önemli zirvelerinden biri olarak değerlendirilen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Zirvesi Cop28 – 2023 Dubai’de, Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın talebiyle Türkiye Pavilyonu’nda sergilendi.
Tüydeş, doğaya karşı yerel bilinci artırmak için okullarda da gönüllü olarak doğa ve kuş gözlemciliği üzerine eğitimler düzenlerken pek çok seminer, sempozyum ve söyleşide ise konuşmacı olarak yer aldı. Bu zamana dek çeşitli etkinliklerin toplamında 10 binden fazla öğrenciye doğrudan yaban hayatı üzerine anlatımda bulundu.
Uzun yıllardır doğada edindiği deneyimleri, gözlemlediği doğa olaylarını, anılarını ve insan doğa hikâyelerini esprili bir üslupla çocuklar ve yetişkinlere ayrı olarak anlatıma dönüştüren Tüydeş, ‘Havadan, Sudan, Kuştan’ adlı gösterisiyle çeşitli etkinliklerde yer alıyor. Bu isimle ilk gösterisini Ankara Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nda (CSO) Beşsohbetleri etkinliklerinde Ankaralılarla gerçekleştiren ve ilgi gören programını daha sonra TEMA Vakfı Koordinasyon Toplantısında TEMA Yönetimi, üye ve şehir temsilcilerinin katıldığı yoğun kalabalıkla gerçekleştirdi. Tüydeş bu formatıyla çeşitli eğitim kurumları, özel buluşmalar ve organizasyonlarda, ‘Havadan, Sudan, Kuşlar’ gösterisi ile doğaseverlerin karşısına çıkmaya devam ediyor.
Yaban hayatı üzerine birçok alanda doğaseverlerle buluşan Tüydeş, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul Boğaziçi Üniversitesi, Ankara Hacettepe ve Gazi Üniversiteleri ile Bursa Teknik Üniversitesi’nde öğrenci topluluklarının buluşmalarına katılarak yaban hayatına dair tecrübelerini paylaşırken Bursa Kültür Yolu Festivali, İstanbul Yaratıcı Çocuk Festivali, Bandırma Uluslararası Kuş Cenneti Festivali gibi kültürel organizasyonlarda da konuk olarak yer aldı. Bilecik’te Turizm Müdürlüğü ile birlikte gerçekleştirilen turizm çalıştayının konuşmacıları arasında yer alan Tüydeş, İBB tarafından düzenlenen Çevre Haftası etkinliklerinde Yazar Yalvaç Ural ile birlikte imza gününde yer aldı. Yuvam Dünya Derneği ve National Geographic işbirliği ile Hacettepe Üniversitesi'nde Prof Dr Utku Perktaş ve Kıvılcım Kocabıyık ile birlikte 'Biyoçeşitlilik ve İklim Değişikliği' konulu panelde konuşmacı olarak yer aldı.
Tüydeş , çalışmalarına youtube üzerinden başlattığı program serisiyle doğaya karşı farkındalığı yeni bir formatta takipçileriyle paylaştı. Yine ‘Havadan, sudan, kuştan’ adıyla başladığı program serisinde kuşlar ve yaban hayatı üzerine ilk olarak yakın çevresindeki ünlü isimleri programına konuk etti. Ata Demirer, Nil Karaibrahimgil, Serdar Erener, Bennu Yıldırımlar, Seda Öğretir, Can Kazaz, Levent Üzümcü, Alpay Erdem, Hare Sürel ve SAMİDA grubuyla doğaya dair anı, hatıra ve ilginç olayların üzerine gerçekleştirilen program kısa zamanda doğaseverlerin de beğenisini kazandı. Tüydeş’in hazırladığı ve 9 bölümden oluşan ilk seri 1 milyonu aşan görüntülenmeye ulaşırken programın yeni sezonlarla devam etmesi bekleniyor.
Yaban hayatına dair yaptığı çalışmalara ‘Doğaya Kanat Açan Okul’ projesi ile yeni bir kulvar ekleyen Tüydeş bu kapsamda İstanbul Büyükada’da başlayan okul etkinliklerine Kayseri, Konya, Mersin, Antalya’da gibi şehirlerde okul öğrenci ve öğretmenlerine gerçek doğa hikayelerini anlatarak sürdürdü. Tüydeş yine bu kapsamda Hakkari Akçalı Köy Okulu buluşması sonrası Yüksekova kırsalında yaptığı arazide, Kurtkulağı adı altında ülkemizde en dar ve nadir yayılımı olan 'Iris Lycotis' türünü fotoğrafladı. Bitkinin Anadolu’da 1970'lerde araştırmacılar tarafından tespit edilip belgelendikten sonra güncel ve kayıtlara girilmiş bir fotoğrafının olmaması, Tüydeş’in çektimi türün güncel kaydı için önemli bir belge niteliği taşıyor.
İnsanların doğaya dair gözlem ve farkındalıklarını arttırmak için her fırsatı değerlendirmeye özen gösteren Alper Tüydeş, 5 yıldır organize ettiği ‘Karacabey Meteor Yağmuru Gözlem Etkinliği’ ile on binlerce kişiyi her yıl bir araya getiriyor. 2020 yılında dünyamızın yakınından geçen Neowise Kuyruklu Yıldızı’nı gözlemlemek için sosyal medyadan yaptığı çağrıya yüzlerce gökyüzü meraklısı katılım sağlamış ve bu etkinlikte Tüydeş, katılan yüzlerce kişiyi kuyrukluyıldızla aynı karede hatıra fotoğrafı çekerek eşine az rastlanır bir organizasyona imza atmıştı. Tüydeş, insanların gökyüzüne yoğun ilgisini fark edince bu kez her yıl ağustos ayında gerçekleşen Perseid Meteor Yağmurunu gözlemlemek için yeni bir çağrı yaptı. İlki 2020 Ağustos ayında bini aşkın meraklı ile başlayan Karacabey sahillerindeki gözlem etkinliği, ilerleyen yıllarda on binlerce kişinin katılımıyla büyük bir buluşmaya dönüştü. Etkinliği geleneksel hale getiren Tüydeş, buluşmanın 5. yılı olan 2024 Ağustos’unda 20 binden fazla gökyüzü meraklısını Karacabey sahillerinde toplamayı başardı. Bu aynı zamanda Türkiye’de gökyüzü gözleminin yanında bilimin konuşulduğu en yoğun ve sayılı bir etkinliğe dönüştü. Her yıl birbirinden çeşitli konuları uzman isimlerle birlikte ‘yıldızlardan sualtına’ mottosuyla katılımcılarla buluşturan Tüydeş, önemli belgesel filmlerinin gösterimini de bu etkinlikte gece yarısı başlayacak gözlem öncesi katılımcılarla buluşturuyor. Gökyüzü gözleminin yanı sıra ülkemizde bilimin de konuşulduğu en kapsamlı organizasyona dönüşen etkinlik, her yıl ağustosun ilk hafta sonunda Bursa - Karacabey'de gerçekleşiyor.
Tüydeş; Doğa Derneği, WWF, DEKAMER, Birdlife International ve MAVA Vakfı’nın da yer aldığı “Akdeniz’de hassas türler ve hedef dışı avlanma” ile ilgili hazırlanan projenin fotoğraf çekimlerini üstlendi. Alman Doğa Vakfı Euronatur tarafından başlatılan ESVN (European Stork Village Network) ile Uluabat Gölünde ‘Islak Meraların Doğal Yollarla Islahı’ projesinin de yürütücülüğünü üstlendi.
Günümüzde, Karacabey Longozu’nun sulak alan ilan edilmesinde ve 1. derece doğal sit alanı olmasında önemli rol oynayan Tüydeş, 2010 yılından önce Bursalıların dahi bilmediği Karacabey Longozu’nun, bugün dünyaca tanınan bir yer olması için yoğun emek sarf etti. 2012 yılında #KaracabeyLongozuDiyeBiYerVar sloganıyla başlattığı farkındalık çalışmalarında Erkan Can, Cem Davran, Yıldıray Şahinler, Cemal Hünal, İlker İnanoğlu, Uygur Kardeşler, Özge Özpirinçci gibi usta oyuncaların da yer aldığı ünlü isimler kendisine destek olmuş ve milyonlarca insan tarafından izlenmişti. Burada çektiği fotoğrafları çeşitli medya mecralarında paylaşan Tüydeş, Trakus 2016 Bahar Kampı ile 18. Uluslararası Kuş Konferansı’nın burada yapılmasını sağlayarak bölgenin tanıtımında önemli bir mesafe kat edilmesini sağladı.
2015 yılında ortaya çıkardığı ‘Adem Amca ve Yaren Leylek’ hikayesi ise her yıl milyonların takip ettiği bir buluşma haline geldi. 2019 yılında hikâyenin belgeseli çekildi ve Uluslararası Prag Film Ödüllerinde “En iyi belgesel” ödülünü aldı. 2023’te ise hikayeden esinle senaryosunu Arzu Yurtseven’in yazdığı ve Buğra Gülsoy, Hande Doğandemir gibi ünlü oyuncuların yer aldığı bir sinema filmi olarak beyaz perdeye taşındı. Ünlü şarkıcı Aydilge ise 'Yaren Leylek' adlı şarkısını yazıp söyledi.
Almanya ve Avusturya’da ders kitaplarına giren Adem Amca ve Yaren Leylek hikayesi, Yunanistan’da ise festivallerde gölge oyunu olarak oynatıldı. Her yıl binlerce insan bu hikayenin gerçekleştiği Eskikaraağaç'a gelirken, 2021 yılında köye ‘Adem Amca ve Yaren Leylek’ in anıtı yapıldı. 2023’te Alper Tüydeş, yazdığı beşinci kitabında bu hikâyeyi anlattı. ‘Adem Amca ve Yaren’ adıyla çıkan özellikle kitap çocuklu ailelerden yoğun ilgi görmekte. Tüm bunlarla birlikte köy, leylek festivali ile yıllardır ulaşmaya çalıştığı şöhrete aslında bu hikâyeyle ulaşmış oldu. Köyde son yıllarda artan eko-turizm hareketleri hem kırsal kalkınmaya hem de doğa konusunda farkındalık çalışmalarına önemli bir mesafe sağladı.
Tüydeş’in üstünde sıkça durduğu ‘Gerçek Doğa Hikayeleri’ medyada da on binlerce insan tarafından ilgiyle takip ediliyor. Tüydeş’in yaralı halde bulduğu ve evinde tedavi ettiği flamingo ile olan hikâyesi The Guardian’da 2 sayfa olarak yayınlandı. Rize’de yine köy camisinin minaresindeki küçük pencereyi yuva belleyen Kara Ağaçkakan’ın köylülerle olan iletişimini paylaşan Tüydeş, dikkatleri bu köye çekerek hikâyenin uluslararası haberlerde de yer bulmasını sağlamıştı. Ölmek üzereyken bulduğu ve Zibidi ismini koyduğu güvercin yavrusuyla yaşadıkları ülke genelinde hayvan severler tarafından ilgiyle izlendi. Tüydeş yavrunun gelişimini ve onunla yaptığı seyahataleri yüz binlerce insan yakından takip ederken Diyarbakır Valisi güvercini makamında ağırlarken, kümesteki ziyaretine Ata Demirer, Aslıhan Gürbüz gibi ünlü isimler yer aldı.
Tüydeş; 2018 yılında Karacabey’de ortaya çıkardığı, en büyüğü 1100 yaşında olmak üzere 2.si 600 ve diğeri 900 yaşında olan 4 çınar ağacının kayıtlara geçirilmesini sağladı. Bu sayede, Bursa’nın tarihi simgelerine bir yenisini daha ekleyerek Türkiye’nin kayıtlı en yaşlı çınarlarından birini daha literatüre kazandırmış oldu.
Uluabat Gölü havzasında 40 binden fazla Ak Pelikanın her yıl göçte düzenli olarak bu bölgeyi kullandığını keşfetti. Bu keşif sonrası bölgede, 2 yıl uluslararası düzeyde Pelikan Gözlem Şenliği’nin Doğa Derneği ile birlikte gerçekleştirilmesi sağlandı.
Karacabey’de yaptığı diğer tarihi ve kültürel çalışmalar sırasında eski bir mezarı araştıran Tüydeş, bu mezarın Kurtuluş Savaşı yıllarında tüm köylünün hayatını kurtaran ama kendisi şehit olan Arnavut Demir Dede’ye ait olduğunu ortaya çıkarmış, mezarın bulunduğu köydeki yaşlılardan Demir Dede’nin torunlarına ulaşarak, hakkında edindiği bilgileri derlemiş ve hikâyesini kamuoyuna duyurmuştur. Tüydeş’in bu girişimi sonrası Demir Dede’nin mezarı komple yenilenerek çevresi anıt parka dönüştürülmüştür. Her yıl düzenlenen şehrin kurtuluş günü etkinliklerinde mezar, resmi program kapsamında protokol ve vatandaşlar tarafından ziyaret edilmektedir. Tüydeş daha sonra bu etkileyici kahramanlık hikâyesini kaleme alıp senaryolaştırarak izleyenleri duygulandıran bir tiyatro gösterisine dönüştürmeyi başardı. Yoğun ilgi gören oyun, her yıl ilçenin kurtuluş günü anma programında sergileniyor.
Yaşadığı şehir olan Karacabey’in doğasına, tarihine, kültürüne ve yaşanmışlıklarına gönülden bağlı olduğunu her fırsatta ifade eden Tüydeş, uzun zamandır hayata geçirmek istediği, ilçenin tarihi fotoğraflarının bir müze çatısı altında toplanmasında yer aldı. Karacabey Belediyesi Tarihi Fotoğraf Galerisi için yıllardır vatandaşlar ve kurumlardan edindiği tarihi değere sahip fotoğraf ve belgeleri dijital ortama aktaran Tüydeş daha sonra bu fotoğraflarda çeşitli iyileştirme ve renklendirmeler yaparak dikkat çekici bir görünümle sergilenmesini sağladı. Hikayeleri ile birlikte fotoğrafları müze çatısında derleyen ve bugün Karacabey Belediyesi bünyesinde faaliyet gösteren ‘Tarihi Fotoğraf Galerisi’, ilçede Şükran Yemişçioğlu Kültür Merkezi 2. katında misafirlerini ağırlıyor. Müzede Karacabey’e ait en eski fotoğraf 1890’lara ait olup bulunan binlerce fotoğraf arasında Mustafa Kemal Atatürk, İsmet İnönü, Celal Bayar, Adnan Menderes gibi isimlerin yanı sıra Cem Karaca’dan, Münir Özkul’a ülke tarihinde yer edinmiş önemli isimler ve tarihi olaylara dair fotoğraflar da sergileniyor.
Geçmişte açtığı siwrisinek.com üzerinden karikatürlerini yayınlayan Tüydeş, tiyatroyla da iç içe bir yaşam sürmekte. Öğrencilik yıllarından bu yana pek çok yerel tiyatro grubuyla sahne alırken bu sevdasını zaman zaman dizi ve filmlerde yardımcı oyunculukla da sürdürmeyi başardı.
Kamp ve off-road yine Tüydeş’in vazgeçilmezleri arasında yer almakta…
